تحلیل عوامل تاثیر گذار بر صنعت کاشی و سرامیک (قسمت دوم)

عوامل اقتصادی
مهمترین عامل اقتصادی اثرگذار نرخ رشد اقتصادی و وضعیت بودجه ای کشور است.نرخ رشد اقتصادی برای سال آینده طبق آخرین گزارش صندوق بین المللی پول ۳.۳ % پیش بینی شده است.در شرایط عادی می توان نرخ رشدی حدود ۴ % برای سال ۹۶ در ایران در نظر گرفت که نسبت به سال ۹۵ حداقل ۳ % کمتر است اما در هر صورت رشد وجود دارد اما میزان رشد کمتر شده است.به طور کلی بهبود شرایط اقتصادی هرچند می تواند تا حدودی تورم زا باشد اما قطعاً می تواند منجر به بهبود وضعیت خانوارها و در نتیجه مصرف بیشتر آن ها شود.از طرفی بهبود شرایط اقتصادی بر بخش ساخت و ساز و مسکن اثرگذار خواهد بود.
دو عامل مهم اثرگذار بر وضعیت کارخانجات کاشی و سرامیک یکی نیاز به تامین نقدینگی از طریق تسهیلات و دومی ایجاد شرایط فروش نسیه برای افزایش فروش است.
یکی از مزیت های مهم صنعت کاشی و سرامیک کشور این است که بیش از ۹۰ درصد از مواد اولیه آن در داخل موجود است ، بنابراین در صورتی که روی فراوری مواد اولیه به خوبی کار شود، ارزبری برای واردات مواد اولیه و مشکلات ناشی از آن وجود نخواهد داشت.
با توجه به حجم وسیع سرمایه گذاری هایی که در صنعت کاشی و سرامیک کشور به ویژه درسال های اخیر صورت گرفته است، در حال حاضر میزان عرضه بیش از تقاضای آن است. علت اصلی این سرمایه گذاری ها هم حاشیه سود خوب این صنعت در گذشته بوده است. در این خصوص مشکلی که وجود دارد این است که متأسفانه فرایند کارشناسی کمتر در سرمایه گذاری های صورت گرفته دخیل بوده است و جالب تر اینکه برخی از سرمایه گذاری ها از جانب افراد واسطه و کسانی که شاید با این صنعت آشنایی کافی نداشته اند و یا با هدف دستیابی کوتاه مدت به سود زیاد صورت گرفته است.
به علت عدم وجود استراتژی صنعتی مشخص در واحدهای مختلف صنعت کاشی و سرامیک کشور، سرمایه گذاری ها تنها روی بخش کوچکی از این صنعت وسیع و پر دامنه صورت گرفته است که این بخش کوچک، صرفاً شامل خرید و نصب تجهیزات مرتبط و تولید کاشی بوده است. مطالعات نشان میدهد که تاکنون در کشور روی فراوری مواد اولیه و همچنین ساخت ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز این صنعت فکر و فعالیت جدی و قابل توجهی صورت نگرفته که این مطلب بسیار حائز اهمیت است.
از نظر سرانه مصرفی هم ایران بالاتر از جهان است.البته سرانه مصرف ایران از سال۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ کاهش داشته در صورتی که سرانه مصرف جهان روند افزایشی داشته است.این مسئله نشان می دهدکه توجه به صادرات برای بقای صنعت بسیار با اهمیت است.
قیمت گذاری این صنعت نیز با توجه به انحصاری بودن به صورت دستوری تعیین می شود.
امروزه کشورهای معروف اروپایی مثل ایتالیا و اسپانیا، کاشی و سرامیک تولید میکنند ولی بیشتر تولیدات آنها چیزی نیست که ما در کشور خود میشناسیم بلکه آنها به تولید کاشی های خاص روی آورده اند. به عنوان مثال برای یک ساختمان خاص، با معمار آن مذاکره کرده و برای آن ساختمان یک طرح ویژه در نظر می گیرند و بر اساس این طراحی، کاشی و سرامیک تولید می کنند. با این تفاوت که متوسط نرخ جهانی کاشی در رده بازاری که ما در آن رقابت میکنیم بسیار پایین تر از کاشی های خاص تولید شده است.
همچنین هتل ها در سراسر دنیا دائماً روی طرح های جدید و بازسازی قسمت های مختلف خود کار می کنند که این امر بازارها و نیازهای جدیدی را ایجاد میکند ولی در ایران کمتر مکانی است که در این زمینه کار اساسی انجام داده باشد.بنابراین توجه به صنعت هتل داری و گردشگری همانطور که در بخش عوامل سیاسی هم ذکر شد به رشد صنعت کمک خواهد کرد.
قیمت فروش اکثر کاشی های صادر شده بجز کاشی گرانیتی، برابر قیمت تمام شده آنها است و سودی را عاید تولیدکنندگان نمی کند و شرکتها از دید مصالح بلندمدت خود و نه براساس سود حسابداری اقدام به صادرات می کنند. برای حل مشکلات این صنعت باید اقدامات جدی تری از سوی شرکت ها صورت گیرد، شرکت ها باید مدیریت بیشتری بر هزینه های تولید خود داشته باشند و با ایجاد تنوع در محصولات سعی در پیدا کردن مقاصد صادرات جدید کنند.

عوامل اجتماعی و فرهنگی
افزایش آگاهی و اطلاعات جامعه قطعاً هم نوع تقاضا و هم مقدار آن را برای محصولات مختلف شوینده و بهداشتی تغییر می دهد. همچنین بحث شهری و روستایی نیز مهم است.
در این راستا تغییر سبک زندگی و تمایل به مصرف کالاهای جایگرین سرامیک مثل کفپوش ها و نیز برخی تزئینات به جای کاشی ها و سرامیک می تواند بر این صنعت اثرگذار باشد.
همچنین بحث آلودگی و افزایش استهلاک کاشی و سرامیک و نیز تمایل مردم به نوسازی داخلی منازل می تواند تقاضای مثبتی برای گروه داشته باشد.

عوامل تکنولوژیکی
این صنعت با توجه به نیاز به کاهش هزینه ها و توان رقابت با محصولات خارجی به تکنولوژی های جدید وابسته است. تحقیق و توسعه در صنعت کاشی و سرامیک ایران در حد تحقیقات محصول و در بعضی موارد، طراحی محصول و به صورت پراکنده وجود دارد. در بسیاری از موارد R&D روی مسایل و مشکلاتی صورت میگیرد که سالها پیش در دنیا حل شدهاند و یا اینکه روی موضوعاتی کار میکنیم که به فرض رسیدن به نتیجه نیز سرمایه و هنر لازم برای تجاری کردن آن را نداریم.
اطلاع از وضعیت R&D در صنعت کاشی و سرامیک کشورهای اروپایی بسیار جالب و آموزنده است. در این کشورها تحقیق و توسعه در این زمینه در کارخانه های تولید کاشی صورت نمی گیرد بلکه در این صنعت سرمایه گذاری لازم جهت تحقیق و توسعه و حتی تولید محصولات جدید را ماشین سازها و سازندگان تجهیزات انجام می دهند؛ در صورتی که مطابق تعاریف عامی که در ایران وجود دارد شاید این موضوع قابل پذیرش نباشد. جدیدترین تکنولوژی این صنعت نیز Diversa است که می تواند تمام کارهای زنجیره تولید را در یک فضای ۲۵ متری انجام دهد.همچنین توان تولید در طیفی با رزولوشن بالا (۴۰۰dpi) تا رزولوشن پایین (۲۰۰dpi) را به صورت انعطاف پذیر دارد.قطعا با ورود این تکنولوژی ها به صنعت وضعیت ایران درصورت عدم توجه به این موارد سخت خواهد بود.